Ўргимчаккана (Tetranuchus urticae)
Umumiy ta'rif
Ўргимчаккана—Tetuanuchus urticae. Буғумоёқлилар типи, ўргимчаксимонлар (Arachnoidae) синфи , ўргимчакканалар (Tetranychidae) оиласига мансуб. Ўргимчаккана 200 турдан ортиқ қишлоқ хўжалик экинларини зарарлайди. Бу зараркунанда бир қанча қишлоқ хужалиги экинларини зараркунандаси хисобланaди. Дон дуккакли экинларга айниқса мош, нўхат, ловияга катта зарар келтиради . Зараркунандаларни эрта муддатларида 4-5 чин барглик фазаси баргининг орқасига жойлашиб олиб ўсимлик ширасини суриб зарарлайди, Зарарланган барглар рангсизланиб, тукилиб кетади. Кураш тадбирлари утказилмаса ҳосилни 40-50% нобуд қилади. Ўргимчакканани вояга етганлари 0,3- 0,4 мм, ранги кулранг яшил, елка қисмида иккита қорамтир нуқта куриниб туради. Эмагосида турт жуфт, личинкасида уч жуфт оёқлари булади. Зараркунанда, тухумлик, лечинкалик, лимфалик ва эмаголик ривожланиш фазаларини утайди. Ўргимчаккана республикамиз табий- иқлим шароитида уртача 16-18 авлод бериб ривожланади. Шундан 6-9 авлоди дон дуккакли экинларида ривожланади. Ўргимчакканани ривожланишида ҳаво харорати мухим рол ўйнайди. Харорат юқори булган май июн ойларида хар 8-12 кунда бир авлод бериб ривожланади. Ҳарорат паст бўлса бир авлод учун 15-20 кун талаб этади.
Agrotexnik qarshi kurashish chorasi
Агротехник тадбирлардан, айниқса чидамли навларни танлаб экиш, ўсимлик қолдиқларини йўқотиш, ерни икки ярусли плуг билан ҳайдаш ва алмашлаб экиш зараркунандаларни зарарини олдини олади. Дала атрофини бегона утлардан тозалаш ва минерал уғитларни ўз вақтида бериш, ўз вақтида суғориш самарали фойда беради.
Biologik qarshi kurashish chorasi
Заравркунандаларига қарши биологик усулда курашишда энтомафаглардан олтинкўз, хон қизи, ва бошқалар фойдаланилади. Энтомофаглар эрталабки ва кечки салқинда қулланилади. Биологик усулни олтинкўз энтомаги 1: 10, 1:5 нисбатларда( 2-3 минг дона гектарига) 3-6 кун оралаб 3 мартада чиқарилади. Биопрепаратлардан Bacillus thuringiensis (Биослип БТ (2,0 кг/га), Экобак (3,0 л/га), Лепидоцид, кук (1,0 кг/га), ўсимликнинг ўсув даврида 6-7 кун оралатиб 2 марта пуркалади.
Kimyoviy qarshi kurashish chorasi
Кимёвий курашда олтингугурт гектарига 60 кг ОШУ мосламаси ёрдамида чанглатиш, 1 градусли ИСО қайнатмаси билан пуркаш. Тавсия этилган махсус акарацид препаратларини тавсия этилади, яни биринчи ишловга Гекситиозкс таьсирчан моддали, иккинчи ишловда препарат тасирчан моддали акарицидлар ва учунчи ишловда Абомектин таьсирчан моддали препаратларнинг бири билан ишлов утказиш тавсия этилади.